ภายหลังการสูญเสียกรุงศรีอยุธยาแก่พม่า ก็ได้เกิด อาณาจักรธนบุรี เป็นอาณาจักรของคนไทยช่วงสั้นๆ พระมหากษัตริย์ปกครองเพียงพระองค์เดียว คือ สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี หลังจากได้กอบกู้กรุงศรีอยุธยากลับคืนจากพม่าได้แล้ว พระเจ้าตากสินทรงเห็นว่ากรุงศรีอยุธยาถูกพม่าเผาผลาญเสียหายมาก ยากที่จะฟื้นฟูให้เหมือนเดิม พระองค์จึงย้ายเมืองหลวง มาอยู่ที่กรุงธนบุรี แล้วขึ้นเป็นกษัตริย์
การปกครองพระเจ้าตากยึดเอาแบบสมัยพระบรมไตรโลกนาภคือแบ่งส่วนราชการ
- การปกครองส่วนกลาง มี 2 ตำแหน่ง คือ สมุหนายก และสมุหพระกลาโหม การบริหาร เป็น 4 กรม คือ เวียง วัง คลัง นา
- การปกครองส่วนภูมิภาค ได้แก่ หัวเมืองชั้นใน หัวเมืองชั้นนอกและก็หัวเมืองประเทศราช
สาเหตุที่สมเด็จพระเจ้าตากสินทรงย้ายเมืองหลวงมาอยู่ที่กรุงธนบุรี เนื่องจาก กรุงศรีอยุธยาชำรุดเสียหายมากจนไม่สามารถจะบูรณะให้เหมือนเดิมได้ กำลังพลมีน้อยจึงไม่สามารถรักษากรุงศรีอยุธยาเป็นเมืองใหญ่ได้ ทำเลที่ตั้งของกรุงศรีอยุธยาทำให้ข้าศึกโจมตีได้ง่ายเพราะข้าศึกรู้เส้นทางการเข้าตีกรุงศรีอยุธยาดี
ในช่วงปลายรัชกาล สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงมีพระอารมณ์เปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ทรงหมกมุ่นในการนั่งวิปัสนากรรมฐาน จนเข้าพระทัยว่าทรงบรรลุโสดาบันแล้ว ทรงบังคับให้พระสงฆ์มากราบไหว้พระองค์ หากไม่ปฏิบัติตามก็ทรงลงโทษอย่างหนัก สร้างความเดือดร้อนไปทั่ว จนพระยาสรรค์ก่อการกบฏ บังคับให้สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชผนวช สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกทราบข่าวจึงยกทัพกลับจากการไปตีเขมร และได้ขึ้นเป็นกษัตริย์
กรุงธนบุรีเป็นการปกครองที่สั้นที่สุดเพียงแค่ 15 ปีเท่านั้นและมีพระมหากษัตริย์เพียงพระองค์เดียวเท่านั้นด้วยคือ พระเจ้าตากสินมหาราช คือการจบสมัยของกรุงธนบุรีเพียงเท่านี้ และพระพุทธยอกฟ้าจุฬาโลกมหาราชได้ย้ายไปตั้งราชธานีที่ กรุงรัตนโกสินทร์